Μπαίνοντας στην αίθουσα διδασκαλίας, αριστερά από την πόρτα, τα ράφια μιας μικρής βιβλιοθήκης είναι γεμάτα όμοιους μικρούς τόμους. Μας κάνουν νόημα να πάρουμε από έναν τόμο. Καθόμαστε. Ο διευθυντής της σχολής, Αντερς Λινγκ, ένας ήρεμος κι ευγενικός πενηντάρης, όρθιος μπροστά στον μαυροπίνακα ανοίγει το δικό του βιβλίο. Κάνουμε το ίδιο. Πρόκειται για ένα βιβλίο γεμάτο στίχους τραγουδιών από όλον τον κόσμο. Η Μπριγκίτε Σάντε, δασκάλα μουσικής στο γυμνάσιο του Τόμμερουπ κάθεται στο πιάνο. Κοιταζόμαστε αμήχανα. Ο κύριος Λινγκ μας ζητά να ανοίξουμε το βιβλίο μας στο τραγούδι αριθμός 96. Η Μπριγκίτε παίζει την εισαγωγή στο πιάνο, ο κύριος Λινγκ τραγουδά την πρώτη στροφή κι εμείς ακολουθούμε δειλά.
Οι στίχοι είναι όμορφοι κι απλοί. Η αρχική μας αμηχανία διαλύεται σύντομα. Οι φωνές μας ακούγονται πιο δυνατά. Ενώνονται πιο σίγουρες γεμίζοντας τον χώρο. Χαμογελάμε ο ένας στον άλλο τραγουδώντας «για μια απλή, ενεργητική και χαρούμενη ζωή πάνω στην Γη».
Τριάντα εκπρόσωποι των πολιτιστικών χωριών είμαστε συγκεντρωμένοι σε ένα από τα 78 δημόσια σχολεία δια βίου μάθησης της Δανίας, πάνω στο νησί Χέλνες στο νοτιότερο τμήμα της χώρας για το ετήσιο συνέδριο του θεσμού των Πολιτιστικών Χωριών. Εδώ θα εργαστούμε και θα φιλοξενηθούμε για 2 ημέρες σε μια αγαστή συμβίωση με τους μαθητές της σχολής.
Τα σχολεία δια βίου μάθησης ενηλίκων έχουν παράδοση 160 περίπου χρόνων και χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από την Δανέζικη κυβέρνηση. Το συγκεκριμένο σχολείο στο Χέλνες χτίστηκε ως σχολείο για παιδιά το 1856. Με τις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές στον 20ο αιώνα, το Χέλνες, ένα νησί στο μέγεθος των Αντιπάξων αλλά επίπεδο, γεμάτο αγροικίες και χωράφια, ερήμωσε. Το 1995 οι λίγοι κάτοικοι αποφάσισαν να ανακαινίσουν το παλιό σχολείο και να το κάνουν επίκεντρο της πολιτισμικής τους ζωής, που ολοένα φτώχαινε. Η λαϊκή οικονομία και η δημοκρατία αποτέλεσαν τα θεμέλια αυτής της πρωτοβουλίας. Πριν 20 περίπου χρόνια ζούσαν λιγότερα από 10 παιδιά στο νησί. Σήμερα ζουν περισσότερα από 50 παιδιά. Υπάρχει πλέον εκκλησία, 18 διαφορετικοί πολιτισμικοί οργανισμοί, εφημερίδα, 4 αίθουσες τέχνης, κοινό τυροκομείο, ιδιωτικές εταιρείες που προωθούν τοπικά προϊόντα μέσω του διαδικτύου. Πέντε καλλιτέχνες διεθνούς φήμης κατοικούν μόνιμα και εργάζονται στο Χέλνες.
«Αντιστεκόμαστε εδώ και χρόνια στον ατομικισμό» μας λέει ο διευθυντής. «Η γενιά μας προσπαθεί να εδραιώσει στο νησί κοινή και συντροφική ζωή για την πρόοδο και την ανάπτυξη του νησιού μας και του καθενός μας προσωπικά. Η απόφαση για την ανακαίνιση του σχολείου και την μεταμόρφωσή του σε σχολείο ενηλίκων ήταν η πόρτα στο μέλλον για το νησί μας».
Το σχολείο δια βίου μάθησης του Χέλνες φιλοξενεί ενήλικους μαθητές από την Δανία αλλά και από όλο τον κόσμο με στόχο να αποτελεί ένα από τα σημεία συνάντησης πολιτισμών και γενεών. Σήμερα φοιτούν μαθητές από 20 ως και 72 ετών. Πολλοί είναι από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Σπουδάζουν τέχνη, φιλοσοφία και ψυχολογία.
Το τρέχον θέμα ανάπτυξης είναι η ποιότητα ζωής στην 3η ηλικία. Οι φοιτητές δεν εξετάζονται. Ο κάθε μαθητής είναι υπεύθυνος για την πορεία της εκπαίδευσής του. Τρώνε και κοιμούνται στην εστία του σχολείου, μαγειρεύουν και καθαρίζουν οι ίδιοι τους χώρους. Μπορούν να μείνουν για 4 ή 8 μήνες. Η δανέζικη κυβέρνηση χρηματοδοτεί τα 2/3 των εξόδων των σπουδών και της διαμονής τους. Ο κάθε σπουδαστής πληρώνει τα υπόλοιπα, περίπου 150 ευρώ την εβδομάδα. Νέοι σπουδαστές από χώρες της ανατολικής Ευρώπης, που έγιναν πρόσφατα μέλη της Ε.Ε. σπουδάζουν εντελώς δωρεάν. Τον καιρό αυτό είναι αρκετοί οι σπουδαστές του σχολείου, που είναι νέοι από την Ανατολική Ευρώπη, με πανεπιστημιακή μόρφωση αλλά άνεργοι στην πατρίδα τους. Το σχολείο σήμερα λειτουργεί με επιδότηση 600 χιλιάδων ευρώ διάρκειας ως το 2012.
«Το σχολείο μας προσφέρει την δυνατότητα σε ανθρώπους κάθε ηλικίας να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους μετά από κάποια δύσκολη στιγμή στη ζωή τους, να κάνουν ένα διάλειμμα δημιουργικό από την καθημερινότητά τους, να εξερευνήσουν τις κλίσεις τους ακόμα και να αποκτήσουν εφόδια για να αλλάξουν καριέρα ή τρόπο ζωής» μας εξηγεί ο διευθυντής Λίγκ, ο οποίος ασχολείται και με σχολείο δια βίου μάθησης στο Μπαγκλαντές. «Έναν αιώνα πριν υπήρχαν 70 φάρμες στο Χέλνες. Στις μέρες μας η κοινωνία από αγροτική έγινε βιομηχανική και υπηρεσιών και τώρα πλέον περνάμε στην εποχή της καινοτομίας. Δεν γνωρίζουμε πιο θα είναι το επόμενο βήμα. Γνωρίζουμε μόνο ότι φοβόμαστε το μέλλον. Εξαιτίας του φόβου μας, πολλοί από εμάς επιμένουμε να γυρίζουμε στο παρελθόν για να αισθανθούμε ασφαλείς. Όμως δεν μπορούμε παρά να προχωρούμε μπροστά χάνοντας κάτι από το παρελθόν και από την παράδοσή μας. Δεν ξέρουμε ούτε τι χάνουμε ούτε αν το χάνουμε παρά μόνο αφού το χάσουμε. Καταφέραμε να ρίξουμε το οικονομικό και πολιτικό τοίχος αλλά στις μέρες μας πλέον έχουμε ορθώσει νέο τοίχος, θρησκευτικό αυτή τη φορά. Ο γιος μου είναι αξιωματικός σήμερα στο Ιράκ. Πριν ήταν στο Αφγανιστάν και ακόμα πιο πριν στην πρώην Γιουγκοσλαβία....».
Πότε θα σταματήσουμε να ορθώνουμε τοίχοι ανάμεσά μας; Πότε θα σταματήσουμε να περιφερόμαστε ανούσια στην καθημερινότητά μας; Απλότητα, ειλικρίνεια, αλληλεγγύη, μάθηση, φιλία, ευγένεια, καλοσύνη, δημιουργία, φιλοξενία βρίσκονται γύρω μας και μέσα μας αρκεί να το συνειδητοποιήσουμε, να τα αξιοποιήσουμε για να τα απολαύσουμε προσωπικά, για να τα μοιραστούμε με τους άλλους. Όπως ακριβώς μάθαμε να κάνουμε για 2 μέρες στο θαυμάσιο σχολείο δια βίου μάθησης στο Χέλνες.
